Habari msomaji wa makala za wildlife Tanzania, karibu kwenye makala ya leo, tunaelekea elekea ukingoni kabisa mwa uchambuzi wa sheria hii ya wanyamapori ya mwaka 2009. Leo tunaangalia majedwali yaliyopo kwenye sheria hii, ambayo yana wanyama walioainishwa kwa makusudi mbali mbali. Jana tulichambua na kuangalia wanyama wa jedwali la kwanza la sehemu ya kwanza tulijifunza wanyama na ndege wote waliopo kwenye jedwali hili, ambapo wamegawanyika kuna, amphibia, reptilia na ndege. Kwa wanyama tuliowachambua jana ni tofauti na waleo wanyama wa jana sio game animal, yaani sio wanyama wa kuwindwa. Katika jedwali la pili linaonyesha wanyama wa Taifa (National game) ambao wanaruhusiwa kuwindwa kwa kibali maalumu.
Kuna makala ya nimewahi kuandika kuhusu wanyama wote wa Taifa na kuwaelezea kidogo, hivyo basi katika makala ya leo sitaeleza wanyama wa sehemu ya pili, bali nitaelezea waliopo kwenye jedwali la tatu ambalo linaorodha ya wanyama wa kuwindwa inayojulikana kama Big Game, pia sehemu hii inaelezea wanyama wengine wote. Karibu twende pamoja ili tuwaelewe wanyama hawa. Katika makala hii nitawataja kwa majina yao yote la Kiswahili, kingereza na jina la kisayansi. Karibu sana msomaji wangu tujifunze kwa pamoja hapa.
Jina la Kiswahili | Jina la Kingereza | Jina la Kisayansi |
Bweha dhahabu | Golden Jackal | Canis aureus |
Bweha masikio | Bat-Eared Fox | Otocyon megalotis |
Bweha Miraba | Striped Jackal | Canis adustus |
Bweha shaba | Silver- Backed Jackal | Canis megalotis |
Chatu | Phython | Phython sebae |
Choroa | Oryx | Oryx beisa |
Chui | Leopard | Panthera padus |
Dikidiki (Sunguya) kirkii | Dikdik | Rynchotragus |
Dondoro | Stainbok | Raphiceros campetris |
Dondoro- shapi sharpie | Sharpe’s Grysbok | Nototragus |
Fisi (Kingugwa) | Spotted Hyena | Crocuta crocuta |
Fisi maji | Otter | Aonyx/Lutra |
Fungo civetta | Civet Cat | Civettictis |
Funo (Mbatuka) | Red Duiker | Cephalophus natalensis |
Kalunguyeye | Hedgehog | Erinaceus pruneri |
Kamendegere kapensis | Jumping hare | Pedetes |
Kanu | Genet cat | Geneta genetta |
Kiboko | Hippopotamus | Hippopotamus Africanas |
Kicheche | Zorilla | Ictonyx striatus |
Kima | Monkeys | Cercopithecus spp. |
Kimburu | Wild cat | Felis lybica |
Komba | Bush baby | Galago senegalensis |
Kongoni | Cokes Hartebeest | Alcelaphus buselaphus cokii |
Konzi | Lichtenstein’s Hartebeest | Alcelaphus buselaphus lichtensteinii |
Korongo | Roan Antelope | Hipotragus aequinus |
Kuro ndogoro | Common Waterbuck | Kobus ellipsiprymus |
Kuro singsing | Defassa Waterbuck | Kobus defassa |
Mamba | Nile Crocodile | Crocodylus niloticus |
Mbega mwekundu | Red Colobus Monkey | Colobus badius |
Mbega mweupe | Black and White Colobus abyssinicus | Colobus makey |
Mbuni | Ostrich | Stuthio camelus |
Mbuzi mawe | Klipspringer | Oreotragus oreotragus |
Mondo | Serval Cat | Felis serval |
Ndimba | Blue Duiker | Cephalophus monticola |
Ngiri | Warthog | Phocochoerus aesthipicus |
Nguchiro | Mongoose | Viverridae |
Nguruwe | Bush pig | Potamocherus porcus |
Nsya | Common Duiker | Sylvicapra grimmia |
Nungunungu | Porcupine | Hystrix cristata |
Nyamera | Topi | Damaliscus korrigum |
Nyani mwekundu | Olive Baboon | Papio anubis |
Nyani njano | Yellow Baboon | Papio cynocephalus |
Nyati (Mbogo) | Buffallo | Syncerus Caffer |
Nyegere | Honey Badger | Mellivora capensis |
Nyumbu kidevu cheupe | White bearded Wildebeest | Cannochaetes taurinus albojubatus |
Nyumbu kusi | Nyasa Wildebeest | Cannochaetus taurinus taurinus |
Nzohe | Sitatunga | Tragelaphus spekei |
Paa | Suni | Neotragus moschatus |
Palahala (Mbalapi) | Sable Antelope | Hippotragus niger |
Perere | Tree Hyrax | Dendrohyrax boreus/ validus |
Pimbi | Rock Hyrax | Heterohyrax syriacas |
Pofu (Mbunju) | Eland | Taurotragus oryx |
Pongo (Mbawala) | Bushbuck | Tragelaphus scriptus |
Pundamilia | Zebra | Equus burchelli |
Sheshe | Puku | Adenota verdoni |
Simba | Lion | Panthera leo |
Simba mangu | Caracal | Felis caracal |
Sungura | African Hare | Lepus capensis |
Swala granti | Grants’ Gazelle | Gazella grantii |
Swala tomi | Thomson’s Gazella | Gazella thomsonii |
Swala twiga | Gerenuk | Litocraneus walleri |
Swalapala | Impala | Aepyceros melampus |
Tandala Kubwa | Greater Kudu | Strepsiceros strepsiceros |
Tandala Mdogo | Lesser Kudu | Strepsiceros imberbis |
Taya (Kihea) | Oribi | Ourebia ourebia |
Tembo (Ndovu) | African Elephant | Loxodonta Africana |
Tohe- kusi | Southern Reedbuck | Redunca arundinum |
Tohe- milima | Mountain Reedbuck | Redunca fulvoruvula |
Tohe – ndope | Bohor Reedbuck | Redunca redunca |
Tumbili | Vervet Monkey | Cercopithecus aethiops |
Hadi kufikia hapa utaona karibu majina yote ya wanyamapori yameorotheshwa hapa. Hata kwenye makala ya jana ambayo nilitaja wanyamapori ambao wapo kwenye jedwali la kwanza, lakini pia wapo hata kwenye jedwali la tatu. Uzuri ni kwamba kupitia majedwali haya utajifunza pia hata majina ya baadhi ya wanyama ambao hawajulikani sana majina yao kwa Kiswahili. Hivyo kupitia makala hii naamini kabaisa utajifunza hata majina ya kisayansi ya wanyama hawa. Wanyama hwa wote niliowataja kwenye makala hii ni wanyama wanaofaa kuwindwa au wanaitwa kwa kingereza “Big game” ni wanyama wanaoruhusiwa kuwindwa kwa kibali maalumu. Katika makala ya ijayo nitawataja hapa ndege ambao wapo kwenye jedwali hili la tatu sehemu ya tatu.
Ahsante sana kwa kusoma makala hii, naamini utajifunza na utajua, karibu kwa maswali maoni na mapendekezo. Asante sana!
Hillary Mrosso
Wildlife Conservationist
+255 683 248 681/+255 742 092 569
www.mtaalamu.net/wildlifetanzania